ZATRUDNIĆ PREZYDENTA

 

czyli o sztuce wyboru w czasach propagandy i przebierańców

Nie ma już niewinnych wyborów. I może nigdy nie było. Znów będziemy słuchać historii o biednych dzieciach, psach ze schroniska, szlachetnych przodkach i przypadkiem przejętym mieszkaniu po schorowanym sąsiedzie. Kandydaci będą do nas mówić z bilbordów, uśmiechać się z ekranów, wzruszać historiami, które ktoś zawczasu ułożył tak, by działały na nasze emocje.

Ale ja nie chcę emocji.

Chcę wiedzieć.

Piszę to jako obywatelka, wyborczyni, kobieta, która wierzy w odpowiedzialność. Nie mam złudzeń co do polityki, ale mam wymagania wobec tych, którzy chcą rządzić moim krajem. Wierzę, że prezydent to nie symbol, tylko pracownik publiczny najwyższego szczebla. A jeśli mam go zatrudnić – muszę wiedzieć, kogo biorę na etat.

W demokracji wyborca nie tyle głosuje, ile zatrudnia. To słowo warto powtórzyć: z a t r u d n i a. Kogoś, kto przez pięć lat będzie współzarządzał strukturą naszego bezpieczeństwa, emocji zbiorowych, finansów, międzynarodowych relacji, naszej narracji o sobie jako narodzie. Wyborca nie jest klientem supermarketu, choć tak chcą go widzieć sztaby wyborcze. Jest raczej świadkiem w procesie, ławnikiem i jednocześnie – jakże często naiwnym – pracodawcą. Nie może ufać uśmiechom na bilbordach, lecz musi znać każdy brud, bo to nie ma nic wspólnego z sensacją – ma wszystko wspólne z odpowiedzialnością.

Mit niewinnego bohatera

Nie ma nic bardziej podejrzanego niż polityk bez cienia. Władza przyciąga nie tych, którzy są prawi, ale tych, którzy potrafią ukryć swoje winy lepiej niż inni. Dlatego nie chcę wiedzieć, jak wzruszająco zajął się cudzym dzieckiem i tak został ojcem – to zabieg emocjonalny, przewidziany przez algorytmy kampanii. Chcę wiedzieć, co zrobił, kiedy nikt nie patrzył. Komu pozwolił umrzeć w ciszy. Czyją ziemię zajął pod osiedle. Czyją przeszłość sfałszował w CV. Jakie obietnice składał w zamian za ciche milczenie.

Świadomy wyborca to nie ten, który daje się uwieść opowieściom, ale ten, który rozumie, że każda opowieść jest instrumentem wpływu. Uczuciowym szantażem. Elementem gry, w której wygrywają nie ci, którzy są lepsi, ale ci, którzy wyglądają lepiej na TikToku, w telewizji śniadaniowej i na tle dzieci z zespołem Downa.

Sztaby wyborcze jako maszyny do symulacji cnoty

Sztaby to dziś nie tylko zespoły doradców. To laboratoria inżynierii społecznej, które analizują nasze zachowania, kliknięcia, nastroje. Wiedzą więcej o nas niż my sami. A skoro wiedzą, jakie historie nas poruszą – produkują je. Kandydaci płaczą na zawołanie. Opowiadają o dziadku z powstania. Podają rękę osobie na wózku. Przypadkiem pozwalają się sfotografować z adoptowanym psem. To wszystko jest skalkulowane, przeliczone, obliczone na kliknięcia i wzruszenia.

To nie jest polityka. To jest teatr. I to taki, w którym publiczność nie wie, że aktorzy mają reżysera, suflera, maski i strategię wyjścia ze sceny.

Świadomość jako jedyna forma obrony

Zachodni socjolodzy i badacze demokracji – jak Wendy Brown, Jan-Werner Müller czy Chantal Mouffe – od lat piszą o postpolityce, czyli świecie, w którym debaty o wartościach zostały zastąpione walką o wizerunek. Polityka nie dotyczy już wizji świata – dotyczy narracji o tym, kto wygląda bardziej „ludzko”.

Ale my, wyborczynie i wyborcy, nie jesteśmy rekwizytami. Nie jesteśmy obowiązkowym tłumem na tle plakatu. Mamy pamięć, mamy rozum, mamy instynkt.

To dlatego powinniśmy znać wszystko. Każdy romans, każdy przekręt, każdą kochankę i każdą przemoc. Nie z ciekawości, ale z konieczności. Jeśli obcy wywiad zna więcej niż społeczeństwo, to ten, kto zostaje prezydentem, staje się zakładnikiem tych danych. A naród – potencjalnym zakładnikiem jego strachu i decyzji podejmowanych w cieniu szantażu.

Więc: musimy znać prawdę.

Nie z ciekawości. Z obowiązku.

Jak powinien wyglądać prezydent – profil idealny i niemożliwy

Nie szukam bohatera bez skazy. Ale szukam człowieka, który przyznał się do win. Takiego, który zamiast błyszczeć w oczach PR-owca, ma twarz zrobioną z wątpliwości. Takiego, który wie, że nie wszystko wie. Który mówi: Myliłem się i to była krzywda – a nie: Nie miałem pełnej wiedzy na tamtym etapie. Szukam kogoś, kto zna różnicę między odpowiedzialnością a PR-em. Kto rozumie samotność decyzji i kto nie próbuje jej zamaskować fałszywym uśmiechem na plakatach.

Prezydent nie ma być ani ikoną, ani tatusiem. Ma być pracownikiem społecznym najwyższego szczebla. Z zatrudnieniem czasowym i wypowiedzeniem w razie zdrady. To nie on zasługuje na nasze zaufanie. To my zasługujemy na prawdę.

JA, wyborczyni: obywatelka w czasach cynizmu

Nie jestem targetem. Nie jestem emocjonalnym zasobem. Jestem kimś, kto ma pamięć historyczną, instynkt moralny i zdolność analizy. I jeśli ktoś chce być prezydentem mojego kraju – musi wiedzieć, że patrzę dalej niż jego posty, przemówienia i wyuczone gesty.

Nie wystarczy być „sympatycznym”, „przyszywanym ojcem” albo „kochać psy”. Trzeba umieć podjąć decyzję, której nikt nie zrozumie – i potem za nią odpowiedzieć. Trzeba być gotowym odejść w ciszy, kiedy trzeba. Trzeba przyznać się do winy, zanim zrobi to dziennikarz śledczy. Trzeba rozumieć, że ludzie nie chcą już narracji – chcą faktów.

Bo jeśli chcemy ocalić resztki demokracji, to musimy wreszcie potraktować wybory nie jak święto, tylko jak audyt. Z zimną głową i bez wzruszenia.