Narastanie

Co się dzieje? – pytam, kiedy przyjaciółka, wyciągnięta na kanapie, wpatruje się dziwnie w monitor laptopa. Wczoraj dostała wiadomość od kobiety, która zarzuciła jej kradzież zdjęcia i wklejenie go na blog. Jola wykonała zdjęcie swoim aparatem w krakowskim muzeum. Nie ma mowy o kradzieży, pokazuje oryginał. Zaczyna się wymiana mejli. Kobieta z wiadomości na wiadomość jest coraz bardziej agresywna. Żąda usunięcia zdjęcia, grozi policją, pozwem cywilnym o naruszenie praw autorskich, w końcu dochodzi do sedna – chce pieniądzy. Nie wytrzymuję. Pomagam przyjaciółce napisać wiadomość, wysyłamy załącznik ze zdjęciem wyświetlacza aparatu, na którym widać wszystkie parametry, łącznie z datą wykonania. Kobieta nie odpowiada na wiadomość. Nie przeprasza, tak jakby nic się nie stało. Jakby dla niej to była codzienność.

Ostatnie chwile w Polsce. Przez okno dochodzą dziwne dźwięki, mężczyzna bije kobietę na ulicy. Ludzie omijają ich łukiem. Nikt nie przystaje, nie odwraca się. Wzywam policję. Policja interweniuje, ale muszę zeznawać, czuję się jak oskarżona. Osaczają mnie, przepytują, odchodzą od tematu. Obiecuję sobie, że już nigdy nie wezwę policji. Ominę krzywdę, nie dam się wciągnąć w urzędniczą machinę manipulacji. W dodatku drętwieją mi plecy, bo od kilku godzin siedzę na krześle. Całe ciało mam sztywne, narasta frustracja. Dostrzegam, że policjanci mają z tego niezły ubaw, pokazują sobie coś palcem na monitorze, jakby mnie tam nie było, więc wychodzę. Jestem wolnym człowiekiem, jednak zapadam się w sobie. Mam dość widoku sterty śmieci za oknem, agresji urzędników, kiedy piąty raz w tygodniu dzwonię do spółdzielni i proszę, żeby coś z tym zrobili. Imprezy na czwartym piętrze do czwartej rano. Poranne trzaskanie drzwiami. Zaczynam myśleć o spokoju, do którego przywykłam. Obserwuję jutro, pojutrze, każdy dzień. Narastające rozmaite pretensje, których nikt z nas nie potrafi zostawić za drzwiami. Rozległe bajoro, do którego wpada już wszystko, co nas dręczy. Wychodzę, ktoś mnie popycha, ja popycham, inni się popychają, krzyczą. Coś wibruje, stawia opór, ludzie! Ludzie! 

Co powoduje, że wpadają w to muliste dno? Brak perspektyw, szef obcinający pensje, a może facet, który ma pretensje o wszystko, a sam nic z siebie nie daje? W ostatnim czasie zauważyłam, że znajomi, goniąc z pracy do pracy, zapominają o uprzejmości, uśmiechu. Wrzeszczą na siebie, zamiast rozmawiać. Budzą się i są sami. Przyklejeni do ciemnego środka. Nie podkręcają ogrzewania, bo oszczędzają. Jest im zimno, więc przenika ich gorycz. Przełykają ślinę i okazuje się, że są chorzy. Krople potu spływają na czoło. Zaczyna się nienawiść do otoczenia. Wszystkie meble wydają się niewygodne. Lampka na szafce nie daje odpowiedniego światła. Na Facebooku znajomi obrzucają się inwektywami, zaczęło się od muzyki. To zacietrzewienie… jakby drugi człowiek nie mógł słuchać tego, co go interesuje. Doczepianie wzajemnie etykietek, epitetów… to tylko czubek góry lodowej. A przecież pamiętam tekst Doroty Masłowskiej Chleb – kwintesencja obecnego stanu polskiej kultury, a raczej jej braku.

(...) On mówi, że jego stara 

chleba nie kupuje, tylko piecze sama

Kiedyś ciągle najebana, teraz uśmiech ma na twarzy 

Chleb se wypieka, śmierci już nie... marzy (...)[1]

Wydaje mi się, że pogarszające się warunki egzystencjalne są wynikiem braku dbałości o kulturę. Media, które wciąż toczą walkę o odbiorcę. Brak uczciwości, jakiejś klarowności, powoduje, że odbiorca albo wierzy we wszystko, co jest w TV i gazetach, albo wszystko odrzuca. Z chciwości traci poczucie odpowiedzialności. Nie zastanawia się nad konsekwencjami, w końcu innym się udaje. Ostatecznie przekonuje się, że uczciwość nie popłaca, więc dlaczego miałby nie zaryzykować. Książki są nudne, koncerty drogie, teatr współczesny, wystawy w galeriach niezrozumiałe. Brak wzorca, jakiegoś kręgosłupa moralnego. Tej siły, która pomaga dokonywać dobrych wyborów. 

Sens

Z otrębów dni, z tego, co służy nam lub układa się przy zamiataniu

w sprawne obrazy. Wyciągam. Nigdy nie miałam tu nic do gadania. 

I kiedy wracam na wyspę wysp, w czas snów i wiatrów, myślę, 

jak lekko wchodzę w jedno i drugie. Dom w dom, życie w życie, bez dystansu, 

w lęk. Wewnętrzny spokój, gdy samej sobie udzielam wskazówek.

Na tyle zasługuję w bezbolesnej terapii. W przeciwieństwie do innych

skupiam się na lodzie, tkwię w nim i nie wiem, czy są jakieś wzory, 

abym mogła rozbić schemat, działać w działaniu, ulepszyć uroczych i przygłupich.

Tak, wydaje się, że jest wszystko w porządku na tym etapie pamięci. Wyraźne kolory

na tle zgiełku. Niech się kłócą, pozbawiają pewności, starych przyzwyczajeń.

Od progu powstrzymuję falę inspiracji. Japońska sztuka w malarstwie polskim, 

konkursy na dwie ręce i głowy, komunikaty, nadzieja i rozczarowania.

Kobiety piszą nie tylko kryminały, ale również układają trwale powracającą

narrację. Przenoszą się w tle, w zapachu kwiatów, które nazywasz kiczem.

A później pijesz wódkę, zaklinasz palce, by przekładały kartki albo milczały, 

jak w opisie dramatu tylko dla żywych, koniecznie praworęcznych, 

a może zbyt krótko spaliśmy?

Dlatego teraz eteryczne sceny kojarzą się z drugą stroną.

Mam wrażenie, że ludzie codziennie łykają jakąś trutkę, która zawiera informacje, jak destrukcyjnie działać na otoczenie. I okazuje się, że demokracja jest czymś nużącym. Przez tyle lat oczekiwana przerosła większość z nas. Pozornie jesteśmy wolni, jednak ciągle do tej wolności nie dorastamy. Agresja jest jak zapalenie płuc. Przyczyna jest wszystkim znana, leczenie również, jednak ignorowanie choroby powoduje niewydolność i śmierć. Nie wiem, do czego dąży społeczeństwo, dlaczego ludzie są wobec siebie agresywni, tylko dlatego, że różnią się poglądami. Umiejętność dyskusji, rozmowy, jakby została utracona. Od niemowlęctwa sadza się dzieci przed TV, wpatrzone w reklamy, migające głowy, tracą kontakt z rzeczywistością. Później dostają iPody, różnego rodzaju urządzenia, którymi sterują, ścigają się z niewiadomą siłą, nie widzą, co jest dobre, a co złe. W końcu w gierkach i grach sieciowych wciąż zabijają albo są zabijane. Idą do przedszkola. Dziewczynki siedzą w jednym kręgu, chłopcy w drugim, bo przecież gender to samo zło, więc ta separacja wpajana od najmłodszych lat powoduje, że jedni czują się lepsi od drugich. Przechwalają się, jakimi samochodami jeżdżą ich rodzice i jak wielkie telewizory stoją w ich domach. Chłopcy nie mogą nosić fioletowych swetrów, a dziewczęta powinny siedzieć cicho. Odkąd pamiętam, to wilk jest zły, a owca wypchana, więc można dzieciom wmówić, że nie są wyjątkowe, można zrobić z nimi, co się chce. Kiedy koleżanka mojej córki w trzeciej klasie gimnazjum powiedziała jej, że chyba jest w ciąży, załamałam się. Jej mama nigdy z nią nie rozmawiała na temat seksu, biedaczka nie wiedziała, że z zabaw z chłopcem mogą być dzieci. Mogłabym tutaj mnożyć przykłady zubożenia intelektualnego, które wynikają z manipulacji badaniami, w zależności, czy zlecacją je konserwatyści, czy ich przeciwnicy. Ciągłe zmiany nastrojów, problemy z pieniędzmi, brak stabilności napędza w ludziach dziwną manierę. Brak autorytetów, chęć ciągłej dominacji powodują, że wiele ważnych spraw ulega rozmyciu. Te wszystkie grymasy, fałszywe pochlebstwa, kłamstwa, wpędzają ludzi w tarapaty. Tworzy się pętla i nie potrafią się wydostać z matni. Kto jest tak naprawdę winny narastającej agresji?!

O czymś pod spodem

Dziennik rzeczywistości, dziennik zakładników życia, 

pozostawanie w cieniu, kiedy pozostali mówią sobie wszystko

i błyszczą. Światło odbija się od złoceń, czoła, nosa.

Płacz nie przynosi ulgi. Nic nie wnosi, nie uspokaja.

Tabletki miękną w szklance, migrena mości się po obu stronach.

Kilka lat temu mogłam wyśnić węże morskie. Psy obgryzały rośliny

przycięte równo, a sąsiadka ostrzegła je czule, że to im wyjdzie

bokiem. Burza. Tamten dzień. Zamknięte okna, drzwi.

Dzieci szeptały między sobą. Zawsze było coś ważniejszego,

tajemniczego. Ludzie nie potrzebowali miłości, szukali chleba.

Jakiegoś cudu. Symboli. Robaki kojarzyły się z morzem, 

skarby z głębią, wojsko z wojną. Dzisiaj.

Chłopcy o nieznajomej dziewczynie: nikt ważny.

Nie odróżniają sztuki od miłości, a bezpłodności nie łączą z zatrutym

lasem, martwą rafą, wypalonymi tropikami. Ładują w siebie

obietnice, puchną. Stają się obcy. Wyjście zarasta trującymi grzybami.

Czarnym mchem.

[1] MISTER D: Chleb, z płyty SPOŁECZEŃSTWO JEST NIEMIŁE, Galeria Raster, 24 marca 2014 

tekst dla eleWatora numer 19 
20 września 2016